مرکز تحقیقات تغییر اقلیم و سلامت

مقدمه

اقلیم ما در طول سال‌ها به طور قابل‌سنجشی تغییر کرده است، به‌طوری که میانگین جهانی غلظت دی‌اکسیدکربن از ۲۵۰ به ۴۱۰ قسمت در میلیون (ppm) افزایش‌یافته است. در سراسر جهان، تعداد روزها و شب‌های بسیار سرد کاهش‌یافته و تعداد روزها و شب‌های بسیار گرم افزایش‌یافته است. پیش‌بینی‌ها بر اساس داده‌های کنونی و مدل‌سازی‌های رایانه‌ای نشان می‌دهد که دمای سطح زمین همچنان افزایش خواهد یافت، اقیانوس‌ها به گرم‌شدن ادامه خواهند داد و CO2 بیشتری جذب خواهند کرد، و سطح دریاها همچنان بالا خواهد رفت.

آلودگی هوا

بر اساس تعریف سازمان جهانی بهداشت، "آلودگی هوا ترکیبی پیچیده از قطرات مایع، ذرات جامد و گازها است". آلودگی هوا از منابع متعددی از جمله احتراق سوخت‌های خانگی، دودکش‌های صنعتی، دود خروجی وسایل نقلیه، تولید برق، فعالیت‌های کشاورزی، سوزاندن زباله و گردوغبار بیابانی ناشی می‌شود. آلاینده‌های هوا شامل ذرات معلق ریزودرشت PM2.5 و PM10 هستند که قطر آئرودینامیکی آن‌ها کمتر از ۲.۵ میکرون و ۱۰ میکرون است.

آلودگی هوای داخل ساختمان و منابع آلاینده‌ها

تغییر اقلیم می‌توانند از طریق انتقال حرارت و جرم بین فضاهای داخلی و خارجی بر محیط داخل ساختمان تأثیر بگذارند. این تأثیر از دو طریق اساسی رخ می‌دهد:

۱. واکنش مستقیم به گرم‌شدن جهانی، مانند افزایش پدیده‌های جوی شدید از جمله طوفان‌های شدید و مکرر که مشکلات کیفیت هوای داخلی (IAQ) را تشدید می‌کند.

۲. تأثیر غیرمستقیم از طریق اقداماتی که برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای انجام می‌شود که ممکن است منجر به افزایش غلظت آلاینده‌های هوای داخلی شود. به‌عنوان‌مثال، استفاده از مقادیر زیاد مواد ساختمانی جدید ممکن است تأثیرات نامطلوبی بر کیفیت هوای داخلی داشته باشد.

استانداردهای کیفیت هوای داخل ساختمان

در کشورهای غربی، افراد حدود ۹۰٪ از زمان خود را در فضاهای بسته سپری می‌کنند، جایی که غلظت برخی از آلاینده‌ها می‌تواند از سطوح معمولی هوای بیرون بیشتر باشد. استانداردهای کیفیت هوای داخلی (IAQ) باهدف حفظ هوای سالم در ساختمان‌ها توسط چندین سازمان نظارتی و حرفه‌ای از جمله مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، اداره ایمنی و بهداشت شغلی (OSHA) و انجمن مهندسان گرمایش، سرمایش و تهویه‌مطبوع آمریکا (ASHRAE) تدوین شده‌اند.

عواقب آلودگی هوای داخل ساختمان بر رینیت آلرژیک و آسم

رینیت آلرژیک (AR) و آسم از طریق پدیده‌ای به نام «ارتباط مجاری هوایی» به هم مرتبط هستند و این دو از شایع‌ترین بیماری‌های تنفسی محسوب می‌شوند. شیوع این بیماری‌ها به‌شدت با سبک زندگی افراد مرتبط است. تأثیر آلودگی هوای داخل ساختمان بر سلامت، به میزان زمانی که افراد در فضاهای بسته سپری می‌کنند، تشدید می‌شود. عوامل محیطی مانند دی‌اکسید نیتروژن (NO2)، دود تنباکو، ترکیبات آلی فرار (VOCs) و آلرژن‌های داخلی با تشدید آسم و رینیت مرتبط هستند. علاوه بر این، ذرات PM10 می‌توانند باعث ایجاد واکنش‌های التهابی در سیستم تنفسی شوند.

اقدامات کاهش و سازگاری با تغییر اقلیم برای بهبود کیفیت هوای داخل ساختمان

ازآنجاکه ساختمان‌ها بخش قابل‌توجهی از انرژی را مصرف کرده و مقدار زیادی دی‌اکسیدکربن منتشر می‌کنند، برای کاهش تغییر اقلیم ضروری است که مصرف انرژی در ساختمان‌ها کاهش یابد. استفاده از عایق حرارتی در ساختمان‌ها می‌تواند آسایش حرارتی را بهبود بخشد و دمای داخلی را در زمستان کنترل کند. بااین‌حال، از معایب این روش می‌توان به افزایش خطر تجمع رطوبت، رشد کپک و نفوذ آن به داخل خانه در طول زمان اشاره کرد. از سوی دیگر، اجرای تدابیر بهینه‌سازی مصرف انرژی می‌تواند تأثیرات مثبت بر کیفیت هوای داخلی و سلامت افراد داشته باشد، البته درصورتی‌که به‌درستی طراحی و اجرا شوند.

نتیجه‌گیری

تغییر اقلیم می‌تواند اثرات مستقیم و غیرمستقیم متعددی بر محیط داخلی ساختمان‌ها داشته باشد که در نهایت بر سلامت تنفسی افراد تأثیر می‌گذارد. این اثرات شامل:

• گرمایش بیش از حد
• آلودگی هوای داخل ساختمان
• آلودگی‌های زیستی
• سیل و آسیب‌های ناشی از آب هستند.

اجرای اقدامات کاهش و سازگاری با تغییر اقلیم در بخش ساخت‌وساز مسکونی، می‌تواند در صورت طراحی و اجرای صحیح، اثرات مثبتی بر سلامت افراد داشته باشد که به موارد زیر می‌توان اشاره نمود:

• بهبود طراحی ساختمان
• تهویه مناسب
• خنک‌سازی غیرفعال
• اقدامات افزایش بهره‌وری انرژی

خلاصه

تأثیرات تغییر اقلیم و شرایط جوی بر کیفیت هوای داخلی و خارجی بسیار گسترده است. آلودگی هوا و تغییر اقلیم به یکدیگر وابسته‌اند، زیرا آلاینده‌های هوا در افزایش دمای جو نقش دارند و افزایش دما نیز منجر به افزایش انتشار ترکیبات آلی فرار طبیعی (VOCs) می‌شود. علاوه بر این، انتشار دی‌اکسیدکربن (CO2) که عمدتاً از سوخت‌های فسیلی ناشی می‌شود، نه‌تنها عامل اصلی تغییر اقلیم است، بلکه یکی از مهم‌ترین منابع آلودگی هوا و افزایش گرده‌افشانی درختان و علف‌های هرز نیز به شمار می‌رود.

Reference :Alina Gherasim, Alison G. Lee, Jonathan A. Bernstein, Impact of Climate Change on Indoor Air Quality, Immunology and Allergy Clinics of North America, 44 (1(, 2024, Pages 55-73, https://doi.org/10.1016/j.iac.2023.09.001.